معیارهایی برای تشخیص و درج احکام در بودجه های سنواتی

معمولاً همه‌ساله قوانین بودجه مصوب مجلس شورای اسلامی شامل برخی احکامی است که در مقام تبیین اجرای بودجه نبوده و قانونگذاری محسوب می‌شوند. یکی از سؤالات مهم، حدود درج این احکام و ضابطه تصویب این احکام در ضمن تصویب قانون بودجه است. یکی از چالش‌های اساسی نظام بودجه در ایران این است که آیا می‌توان مفهوم و ماهیت خاصی برای «بودجه» مندرج در اصل (52) قانون اساسی قائل شد و برمبنای آن معیارهایی برای ممانعت از درج احکام فاقد ماهیت بودجه‌ای در قانون بودجه ارائه کرد؟          روش تحقیق، مطالعه کتابخانه‌ای است. این مقاله سعی دارد تا بر‌اساس دیدگاه‌های کارشناسی و حقوقی چارچوب نظری معرفی کند تا بر‌اساس آن عناصر ماهوی بودجه مشخص شود و آنگاه بر‌اساس وجود یا عدم این عناصر ماهوی، تعریفی از احکام بودجه ای و ویژگی‌های آن ارائه دهد. طبق بررسی‌های انجام شده، عناصر «پیش‌بینی منابع و درآمدهای کشور»، «برآورد و اجازه انجام هزینه‌های کشور»، «محدود به زمان بودن»، «هدف‌ها و برنامه‌های قانونی» و «مصوب مراجع ذی‌صلاح بودن» عناصر ماهوی بودجه هستند؛ لذا با عنایت به عناصر ماهوی بودجه، احکام بودجه‌ای را می‌توان احکامی دانست که سازوکارهای اجرایی را در مورد نحوه وصول دریافت‌ها و انجام پرداخت‌ها مشخص کنند، هدف‌ها و برنامه‌های عملیاتی دولت را مشخص کنند و در سایر قوانین دائمی کشور، حکمی درخصوص آنها وجود نداشته باشد.